Read the full conversation.

Ceren: Can you tell us what happened to you? How and why were you taken into custody?

Ayşen: We were following the Kadıköy (Bogaziçi University) protests, and we kept posting the developments on social media. Our footage showed the police passing by on the street. There was a shopkeeper who pointed out the protestors to the police. I posted that incident on my social media account with a completely objective text. Later on, many people wrote that the tradesman was targeted, his property could be harmed, and he could lose his job. It turned out I was the targeted tradesman. This is why I was taken to custody. However, I tried to explain that it is not very likely for people protesting for their democratic rights and freedoms to harm someone's life or property. Because these people think differently, they take action to exist and fight for their rights. Arbitrarily naming people as terrorists has become very common in Turkey. This country is not such a place, not that much. There are no terrorists running around in the heart of İstanbul. The word terrorist is a dangerous accusation.

There was a very intense attack on social media, and several tweets were posted on the subject. Since there were several complaints, we were expecting something would happen. Four or five days later, I stated that I thought the investigation did not need to be prosecuted, and I was detained that same day. Of course, it happened at an unexpected hour. Usually, the authorities summon you to testify by a phone call or a notification from the security forces. It is unnerving to see the police on my doorstep at 10 p.m. On the bright side, at least they rang the bell, and I opened it. As you can remember, on the first day of the Bosphorus University protests, they took people in much more severe raids. There were children in the house, and that was very hard indeed. These unlawful practices immediately began to be accepted here. This should not be the case. It is not normal coming home at 10 p.m. to be interrogated for a tweet about such a simple situation. Despite the interference, we are grateful the police didn’t use violence or force against us.

Ceren: When the police came to your house, you were participating in the March 8th Women’s Day meeting online. What did you do? How did you inform the participants about your detention?

Ayşen: Yes, I was already on Zoom, and my friends were recording it. Frankly, we were having a productive meeting. I let them know that my doorbell rang, and in the meantime, my daughter opened the door. She was telling me the police came, but I didn’t fully understand at first. I then realized she said the police were at the door. I told my friends on Zoom that the police had arrived. Some of my lawyer friends were in on the meeting. In these situations, you understand why being in solidarity with your sisters is so important. I was comfortable as this incident happened in front of my friends in the meeting. I knew I wouldn't be left alone without a lawyer. I asked the participants whether there was a lawyer in the meeting, and my lawyer friends assured me they would be there earlier than me. In the meantime, I felt confident as my friends arrived home to look after my children. Before I got into the police car, two of my neighbors were ready to take my children. Another friend of mine was coming from the other side of the Bosphorus. Many times I have been on the other side, standing in solidarity with people. This incident was the first time I was the one needing help. I always thought how comforting the feeling is of someone saying ‘you are not alone’. I felt good, and I handled it well. Sisterhood definitely won that day; Women took care of both me and my home that day, which saved me a lot of anxiety.

Ceren: Many women journalists are facing legal persecution because of their social media posts. For the most part, they are being accused of terror-related crimes, such as spreading terrorist propaganda or being affiliated with a terrorist organization. What do you think of these charges?

Ayşen: These things happen to us journalists because we generally raise these issues, but of course, it is painful. When we talk about our circumstances with our lawyers, we wonder what awaits us. What could be the charges against us, and where is the equivalent of the crime in the law? This should be the function of the court. We are trying to make predictions based on projections. When we think about the possible consequences, we don't consider how the legal and judicial system works, but the cost of it written on paper. What is the country's agenda? How does the government act on this issue? How should I take a stand? These are the questions we ask ourselves. I think this summarizes the position we are in here in Turkey.

The content and terminology have changed a lot. What we call democratic rights and freedom are stuck in a convoluted monopoly. For example, the Bosphorus demonstrations were portrayed as an objectionable criminal event. We saw this with the Gezi Park protest trials, too. It is like judging the whole of Gezi Park participants. However, we are still ruled by democracy, even if it is only on paper for now. Of course, it is a right for people to go out and protest. The civic duty is not only shown from election to election. Elections take place every four years, but despite those four years passing like an apocalypse, society does not have to accept every law. When we look at history, there have been massive labor marches of millions of people. Those rallies forced the government to back down. If there were no opposition, we would not have gained many of the rights we have today. This fact has been undermined by the authorities presenting every rebellion, every objection, every advocacy as an act of terror.

Everything is very comprehensive in Turkey. Anything can be considered an insult against the president. Although presidency is a public mission with a limited duration, people are prosecuted for insulting the former president in posts from 2009 and 2010. At that time, the president was a completely different person, and we are not responsible for that. In a way, we surrender to this forecast. When I wrote the post in question, I did not target anyone, I did not make any comments, I had no incentives. I was expecting to be penalized, when I should not have to anticipate such incidents. I want to say that such a thing could never happen to me, but we surrender to prediction. We wait. For example, my arrest was at 10 p.m., a reasonable hour for me. My door was not broken, I was not taken away in handcuffs, and we left the house peacefully. I had the chance to see my children for a minute and hand them over to my neighbors. After a 3-4 hour detention, the prosecutor decided to release me.

I guess the issue garnered attention since I was caught online and detained under the cameras. When I came out, I wasn't expecting much of a response, but I was fortunate to have thousands of people in support. Everything went very well compared to many. We have several friends who are in more critical situations. On the other hand, yesterday I was talking to one of my lawyer friends. He said we're making a mistake here. We should not accept any accusation. Of course, we have to raise awareness of illegal detentions. We have to be a voice against every injustice that everyone suffers. We should not encourage these practices to be accepted. If we can speak louder together, not only in detention but also in every unlawful practice, maybe we could have prevented more by now.

Ceren: Can we consider these incidents as intimidation against journalists?

Ayşen: Of course, I say this is an empire of fear. People might think if it happened to him or her, it could happen to me too. This is not just an intimidation policy against us that targets only one person. This is a policy for everyone in this circle. Authoritarian regimes are directly targeting professional groups that focus on the truth. They do so by discrediting the profession. Yes, Turkey is not the fully democratic or independent country that we dream about, but journalism was always a very prestigious profession. The journalist is seen as the guardian of truth. Journalism does not take sides but reflects the events objectively. The press card is significant when we consider the past.

Likewise, lawyers who defend our rights are an integral component of the judiciary. Lawyers were attacked in Çağlayan and Kartal courthouses. There was a lawyer whose back was broken as a result of the police violence. Journalists are banned as a consequence of their coverage. We had several penalties just for the reports we did. Nobody should be judged for doing their job. It cannot be said, "You did your job well, so here are the charges against you". The government has forced journalists to take sides. Journalism was a neutral profession, but with the rise of antagonism, it has created its own opposition in a way. The government wishes for ‘journalism’ to be broadcasted across all channels, accessible to everyone, without any real coverage of the news. This is not journalism. This is propaganda. It can almost be called advertising. Of course, when the media is controlled by the monopoly of a single political line, people who want to do their job well remain on the opposition’s side.

Ceren: In Turkey, journalists are subjected to police violence and prevented from covering demonstrations and events on the ground. How do you interpret this pressure?

Ayşen: We experience this a lot. Recently, a female friend of mine who is also a journalist stated that no journalists would be taken to Kartal Courthouse. As you said, we face pressure from many places. The government’s efforts are aimed to discredit the profession. A journalist must report the news truthfully, in an objective and neutral way. In the current situation a) You are prevented from being in the field. b) They are imposing a ban on the news you follow. Basically, they devalue and prevent news from spreading, and journalistic efforts go to waste. c) If a journalist reveals information from any area – could be a personal social media account or website – you face legal persecution. Yet, the truth is invaluable to society. People who think they have established safe media that provides comfortable communication should consider the need for the truth. They would not prefer to fall into the manipulation of their making. They see themselves as the creator of good. I believe we are now living in the post-truth era. Reality has completely lost its significance. Instead of the truth, people simply claim what they believe.

Deputy Ömer Faruk Gergerlioğlu carried out a strip search, which many would consider a crime against humanity. The Justice and Development Party’s (the leading party in Turkey) vice-president, Özlem Zengin, described this incident as terrorizing the parliament. She said, "There are no strip searches in Turkey. I don’t believe it." Her statement is not a confirmed fact, nor is it supported by data. If someone reports such an incident, you cannot just say you do not believe it. Hundreds of people argued against her declaration by giving the exact date and time of their strip search. They demanded camera records to prove it, but unfortunately, nobody heard their voice. This is precisely what we call post-truth. There are camera recordings, the incident date is clear, and names exposed. It is not easy for women to express these details, especially for deceived women. Despite their testimonies, it is nearly impossible to raise awareness about the issue. The state media, considered mainstream, refuse to provide women with a platform to share their experiences. In the past, we would have heard what happened to them. It would have aired on all TV channels. The best example of this public suffering was the Return to Life Operation in prisons. Too many people lost their lives. We saw horrible images, but we watched it live on unrestricted TV channels. The violent suppression of the prison protests was undeniably an anti-democratic movement. Again, the speech was the same. Again, prisoners were called terrorists. This concept of believing they deserve such violence was still present in some segments, but, at least, the story could reach the news. We have seen everything. People saw the disproportionate power there, the violence in their eyes. From there, they had a chance to make their own choices.

Society has no connection with reality right now. It is not just about the Bosphorus, or the protests, or the pressure on professional groups. We have gone through this Covid outbreak without any transparency, without knowing what we are, what we have become, what we will be. Our society had to believe the statements on television because there was no alternative coverage. Without free press, people seek out information from unreliable sources with no legitimate news. Social media is something entirely different from the media we are used to. There is an overwhelming control of power in the media.

People who have studied journalism while taking their careers and professions into account do not report unconfirmed information. They do not disclose their sources, the sources that convey information honestly. There is such a thing as investigative journalism. We have data, and we have proof. You do not report something unfounded on a feeling alone. Unless you are not on the scene, you cannot report as if you were. Now when that does not happen, people try to find their own resources. On social media, fake news is spreading six times faster than the truth, with little to no corroboration. You do not know who was reporting in the field or how close and how much they shared with the subject of the situation. There is pervasive information pollution that presents a dangerous situation when people blindly believe what they hear, see and read. Social media is also very open to manipulation that threatens to put people in danger. Not every citizen has the digital literacy and education in our country to decipher real from fake news. Not every citizen knows where to access correct and confirmed information. That is why we are a country still struggling to understand where the truth lies in social media. If we learn the facts, we would not be so willing to accept fake news. I do not think any authoritarian power wants to take that on.

Ceren: Many journalists withstand online smear campaigns and death threats. We know that you have had a similar experience. What would you like to say about the current situation in Turkey on this matter?

Ayşen: The threats against us are not only by the ruling party’s law enforcement and judiciary. I was accused of targeting someone. But while I was writing the post, I never thought anything would happen to that person. I know that what the heart thinks, the tongue speaks. Such considerations did not come to mind, and I did not believe that person to be in danger. I do not know which shop that person owns in Kadıköy, but they were a tradesman, as that person describes. What is the worst that could have happened? People may not want to shop at that store. People who think differently may not want to support the business. For example, if university students wish to escape the police, they may not prefer to take shelter in that shop. We do not think that far ahead. Therefore, we do not see such posts as harmful. Those who disagree with us, the more pro-government people, see it this way: they will mercilessly tear down this person’s shop. They will beat this person and discard them in a corner.

Human rights and civil liberty activists have never used violence against ordinary citizens. There is no such precedent in our history. On the other hand, there is a Telegram group with thousands of members. They harassed me for one of my Twitter posts, saying I should regret what I shared, even organizing troll campaigns against me. Their intentions were not so naïve. I have been subjected to threats against my life, as well as sexual assault, people revealing my personal details. The online assailants do so in retaliation: "If she shows that shopkeeper there, her home is here.” I have two children— a private home and a public shop are entirely different. While being accused of targeting individuals, my own safety was endangered. The people who support the authoritarian regime maintain a constant display of strength and power. But there is an alarming contrast between those who show support peacefully and those who resort to violence. The people who defend rights take action by putting their ideas into words and demonstrating in the streets from time to time. As journalists, we are trying to show our reaction through writing and verbal expression. When this is not effective, we manifest our democratic right, our constitutional right, by taking to the streets and protesting.

Ceren: Thank you very much. Is there anything you would like to add?

I wrote a Sunday article describing the truth as our debt to the future. To have a chance at change, we must continue to write the truth on paper. History must also write what we have experienced, from our point of view. I think that honor is one of the few things that cannot be bought. In the current world we live in, I believe honor shines like gold. It promises a brighter future. That's why we will continue to stand tall and be honorable in our convictions. I hope very soon we can walk through the streets comfortably with our hands in our pockets and joke loudly with our friends. I hope that we will see more peaceful days when we can write objectively without the fear of retribution.

Röportajın tamamını buradan okuyabilirsiniz.

Türkiye’de kadın gazeteciler giderek artan bir baskıyla karşı karşıya kalıyor. Gazetecilikte Kadın Koalisyonu (CFWIJ) olarak bu konuyu Evrensel Gazetesi köşe yazarı Ayşen Şahinle konuştuk. Şahin 8 Şubat gecesi geç saatlerde 8 Mart Kadın Platformunun toplantısı sırasında polisler tarafından gözaltına alınarak İstanbul Emniyetine götürüldü. İfadesinin ardından serbest bırakılan Şahin’e sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterildi. Gazeteciye "halkı kin ve düşmanlığa tahrik" suçlaması yöneltildi. Şahin, o gece yaşadıklarını, maruz kaldığı suçlamayı ve Türkiye’de var olan baskıları CFWIJ’a anlattı. Ayşen Şahin gazeteciler üzerinde hakim olan baskıyı ‘korku imparatorluğu’ olarak nitelendirdi.

Ceren İskit: Gözaltına alınma sürecinizden başlamak istiyorum. Bize nasıl ve neden gözaltına alındığınızı anlatabilir misiniz?

Ayşen Şahin: Kadıköy eylemleri sırasında sürekli durum bildirisi paylaşıyorduk. Sokaktan geçen polisleri çekerken bir kare yansıdı. Polislere eylemcilerin yerini gösteren bir esnaf vardı. Ben o sekansı paylaşmıştım ama tamamen objektif bir metinle paylaşmıştım. Akabinde esnafın hedef gösterildiğini, malına canına zarar gelebileceğini, işsiz kalabileceğini yazdı bir sürü insan. Dolayısıyla, ben esnafı hedef göstermiş sayıldım. Bununla ilgili ifadeye çağırıldım ama şunu anlatmaya çalıştım. Demokratik hak ve özgürlükler için sokağa çıkan insanların birinin canına ya da malına zarar vermesi çok söz konusu değil. Çünkü tamamen benzer bir ihtiyaçla farklı düşünseler bile var olabilmek ve haklarını kazanabilmek için eyleme çıkmış insanlar. Bir de çok alıştığımız bir şey var. Teröristlere esnafın yerini gösterdi. Bu kadar da değil. Bu ülke öyle bir ülke değil. Kadıköy’de koşturan teröristler yok yani. Çok ağır bir ithamdır terörist kelimesi. Çok yoğun bir saldırı oldu sosyal medyada. Çok fazla tweet atıldı konuyla ilgili. Dolayısıyla bu kadar çok şikayet varken, bir şey olacağını tahmin ediyorduk ülkenin de geldiği noktada çok anormal değildi ama ben tabi artık 4 – 5 gün geçti. Herhalde soruşturma kovuşturmaya gerek kalmadı gibi düşünmüştüm. Tam böyle artık olmaz dediğim gün oldu. Bir de beklenmedik saatte oldu tabi. Normalde işleyişin şöyle olması lazım. Bir telefonla ya da bir tebligatla ifadeye çağırılırız. Burada saat gece 10’da olmuş olması biraz tedirgin edici bir durum ama iyi tarafından bakıyoruz ya en azından zili çaldılar, açtım. Boğaziçi eylemlerinin ilk günü çünkü biliyorsunuz çok daha ağır operasyonlarla insanları aldılar. Evde çocuklar vardı. Öylesi çok sert oldu gerçekten. Bir yandan neyse ki zili çaldılar diyoruz ama hemen çok kabul görmeye başlıyor bu hukuksuz işler de. Aslında öyle değil. Gecenin 10’unda gelinmesi bile bu kadar basit bir durum için bir tweetle ilgili ifade almak için gece 10’da gelinmesi de çok normal değil ama buna bile şükredecek hale gelmişiz demek ki bu süreçte.

Cİ: Sanıyorum 8 Mart Kadın Platformu’nun çevrimiçi toplantısı sırasında gözaltına alındınız? Nasıl oldu? Toplantıdakiler ne yaptı? Süreç nasıl işledi?

AŞ: Zaten yayına yansımış, arkadaşlar da Zoom kaydı aldığı için. Verimli de bir toplantı yapıyorduk açıkçası. Bir saniye kapı çalıyor diye gittim. Kızım açmıştı. Ne dediğini de tam anlamadım. Meğer polis geldi diyormuş. Yayında arkadaşların şahitliği huzurunda dedim şu an polisler kapıdalar. Avukat arkadaşlarımız vardı içlerinde. Burada dayanışmanın kız kardeşliğin önemini. Yayında bütün arkadaşların karşısında bu olay olduğu için ben çok rahattım. Avukatsız kalmayacağım için. Yayında da sordum avukat var mı? Geliyor musunuz? diye. Oradan geleceğiz diyen arkadaş ben gitmeden orada hazır bekliyordu gerçekten. Öte yandan rahattım kendi arkadaş çevrem, kız arkadaşlarım çocuklarımı sakinleştirdiler. Ben ekip otosuna binmeden önce evin altında mahalleden iki kadın arkadaşım çocukları almak için bekliyorlardı. Bir diğeri karşıdan gelmek için yola çıkmıştı. Dolayısıyla dayanışmanın defalarca bir bileşeni olmuştum kendi adıma ama öznesi olmamıştım. Hep de böyle düşünürdüm ‘yalnız değilsin’ dediğimiz insanlar nasıl hissediyor diye. Çok iyi hissediliyormuş. Çok rahat hallettim. Hakikaten kız kardeşlik kazandı o gün. Dört koldan kadın arkadaşlar sahip çıktılar. Evi bırakırken çok tedirgin değildim.

Cİ: Türkiye’de birçok gazeteci sosyal medya hesaplarındaki paylaşımları nedeniyle yargılanıyor. Sizin de gözaltına alınma gerekçeleri arasında sosyal medya paylaşımlarınızın gösterildiğini öğrendik. Bu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?

AŞ: Zaten genel olarak bu durumu sürekli ve her yerde değerlendirdiğimiz için bunlar geliyor başımıza ama şu çok acı bir şey. Mesela avukatlarla ne olabileceğini, sizi neyin beklediğini konuşurken aslında size istinat edilen suç, bu suçun kanunda karşılığı olan süre, mahkemenin işleyişi olması gereken budur yargı anlamında. Ama gelinen noktada projeksiyonla bir tahmin yapmaya çalışıyoruz. Mesela dün alınanlara şöyle bir karar çıktı. Bugün alınanlara böyle bir kararlar çıktı. Aslında bize de böyle kararlar çıkmasını bekleyebiliriz. Bizim aslında kendimizle ilgili başımıza gelebilecek bir şeyi düşünürken baz aldığımız şey hukuk yargı sistemin nasıl işlediği bunun kağıt üzerinde yazılı bedelleri değil, biz ne karar verme ihtimalleri olduğunu, ülke gündemi ne gerektiriyor, nasıl tavır alması gerekir, iktidar bu konuda nasıl davranır, bunu sorguluyoruz. Aslında gelinen noktanın özeti bu bence. Bir de kavramlarla çok oynandı. Kavramların altı çok boşaltıldı. Kavramların içeriği anlamı çok değiştirildi. Demokratik hak ve özgürlük dediğimiz şey çok acayip bir zümrenin tekeline sıkıştı. Mesela sorgusuz bir şekilde sanki Boğaziçi eylemleri gerçekten çok sakıncalı bir suç unsuruymuş gibi yansıtıldı. Bunu Gezi davasında da gördük. Gezi’nin tamamını yargılama gibi. Oysaki biz hala kağıt üzerinde demokrasiyle yönetiliyoruz. Tabiki toplumda insanların sokağa çıkması bir haktır. Protesto bir haktır. Sadece seçimden seçime gösterilmez yurttaşlık vazifesi. Seçimler dört yılda bir olur ama o dört yılı kıyamet gibi geçse de her çıkan yasayı toplum kabul etmek zorunda değildir. Ülke tarihine baktığımızda 500 bin kişilik 1 milyon kişilik çok büyük işçi mitingleri oldu. Bu mitinglerin hükümete geri adım atmaya zorladığı oldu. Eğer toplumsal muhalefet olmasaydı bugünkü birçok hak ve kazanım da elimizde olmayacaktı. Bu gerçekten herşeyi her başkaldırıyı her itirazı her hak savunuculuğunu terörize bir eylemiş gibi sunarak birçok kavramın altı boşaltıldı. Bir de her şey çok geniş kapsamlı. Her şey cumhurbaşkanına hakaret de sayılabiliyor. Cumhurbaşkanlığı belli bir süresi olan bir kamu görevidir. Mevkiidir ve bundan öncesinde 2009’da 2010’da yazdığıyla yazdığından insanlar cumhurbaşkanına hakaretle yargılanıyor. O zamanki cumhurbaşkanı bambaşka bir insandı ve kişinin nezdinden süresiz bir şekilde sorumlu değilsiniz. Bir kurumdan bahsediyoruz burada, bir mevkiden bahsediyoruz. Birçok kavramın altı çok boşaltıldı açıkçası. Biz de bu öngörüye biraz teslim oluyoruz. Ben de diyorum ya başıma geleceği tahmin ediyordum. Etmemem gerekiyor aslında. Rasyonel davrandığımızda böyle bir şey imkansız dememiz gerekiyor. Benim yazdığımda hiçbir hedef gösterme hiçbir yorum hiçbir tahrik cümlesi yok. Böyle bir şey benim başıma gelemez demem gerekiyor ama dediğim gibi öngörüye teslim oluyoruz. Bekliyoruz. Beklediğimiz de gerçekleştikçe biz de beklentinin çemberini kapsamını gittikçe düşürür hale geldik. Ben mesela şu an hicap duyuyorum. Konu benim canlı yayında yakalanmış olmam dolayısıyla sanırım, kameralar altında gözaltına alınmış olmam dolayısıyla sanırım çok büyüdü. Ben çıktığımda beklemiyordum aslında bu kadar konuşulmasını ama aslına bakarsanız binlerce insan içerisinde çok şanslıydım. Gece 10 bile benim için makul bir saatti. Kapım kırılmadı. Ters kelepçeyle götürülmedim. Bir diyalog halinde ayrıldık evden. Aşağıda çocuklarımı bir dakika görerek komşularıma teslim etme şansım oldu. 3 – 4 saatlik bir ifadeden sonra savcı salıverilmeme karar verdi. Aslında birçoğuna kıyasla her şey çok yolunda gitti. Çok daha mağdur arkadaşlarımız var. Bazen böyle rol çalmış gibi de hissediyorum. Hicap duyuyorum. Öte yandan dün avukat arkadaşlarla konuşuyorduk. Burada bir hata yapıyoruz dedi. Hiçbir şeyi kabul etmememiz gerekiyor. Tabiki senin usulsüz gözaltında çok büyük bağıracağız. Herkesin her uğradığı haksızlığa karşı çok büyük ses çıkarmamız gerekiyor. Bu kabul çıtasını yükseltmememiz gerekiyor. Sadece tutukluluk halinde değil, her hukuksuzlukta aynı şekilde daha yüksek sesle hep birlikte ses çıkarabilseydik belki birçok şeyin de önünü almış olabilirdik şimdiye kadar.

Cİ: Dünyanın birçok yerinde benzer vakaları kaydediyoruz aslında ve gazeteciler üzerindeki bu baskı aslında bir nevi sindirme politikası…

AŞ: Bu bir korku imparatorluğu olarak düşünüyorum. Bir de insanlar şöyle düşünüyor olabilir. Ona olduysa bu benim de başıma gelebilir. Bu sadece bizi sindirme değil hedef gösterilen kişiye yönelik değil, onun nezdinde onun çemberindeki herkesi sindirme politikası ama otoriter rejimler zaten hakikatle işi olan meslek gruplarını direk hedef alıyorlar. Mesleği itibarsızlaştırarak bunu yapmaya çalışıyorlar. Evet Türkiye hiçbir zaman bizim arzu ettiğimiz tam demokratik tam bağımsız bir ülke değildi belki ama gazetecilik her zaman çok prestijli bir meslekti. Çünkü aslında gazeteci gerçeğin bekçisidir. Bir taraf değildir. Olayları tarafsız ve objektif bir şekilde yansıtandır. Geçmiş dönemlere bakın hakikaten o basın kartı çok önemliydi. Yine aynı şekilde avukatlar, savunma hakkımızı teslim ettiğimiz avukatlarımız, yargının ayrılmaz bir bileşeni. Çağlayan ve Kartal Adliyelerinde avukatlara saldırıldı. Polis şiddeti yüzünden beli kırılan avukat var. Gazeteciler de aynı şekilde, haberi yaptığımız için yayın yasağı getiriliyor. Haber yaptığımız için ayrı bir ceza geliyor. Haber takibi gazetecinin işi. Kimse işini yaptığı için yargılanamaz. ‘Sen işini iyi yaptın dolayısıyla da bunun cezası budur’ denilemez. Gazetecileri taraf olmaya iktidar zorladı. Gazetecilik tarafsız bir meslekti ama hepsini karşısına alınca bir nevi kendi muhalefetini kendi yaratmış oldu. Çünkü arzu ettikleri gazetecilik servis edilen haberin satırına bile dokunulmadan tüm mecralarda aynı anda herkesin duyabileceği şekilde yayınlanması. Bunun adı gazetecilik değil bunun adı propaganda. Bunun adı neredeyse reklam kuşağı. Bu tabiki tek bir siyasi çizginin tekelinde olunca işini iyi yapmak isteyen insanlar muhalif tarafta kalmış oldu.

Cİ: Elbette bu soruyu sadece Boğaziçi eylemleri özelinden değerlendirmek oldukça güç. Gazeteciler var olan ve giderek artan baskılarla mücadele içerisinde. Özellikle sahada bulunan gazeteciler Türkiye’deki gelişmeleri özgürce takip edip yazamıyorlar. Çoğunlukla eylemlerde polis tarafından engelleniyorlar. Nasıl değerlendiriyorsunuz gelinen noktayı?

AŞ: Bunu biz de çok yaşıyoruz. En son bir kadın gazeteci arkadaşım Kartal Adliyesi’ne gazeteci alınmayacağını bildirmişti. Dediğiniz gibi bir sürü yerden baskıyla karşı karşıyayız. Özetleyecek olursak mesleği itibarsızlaştırmaya çalışıyorlar. Mesleği itibarsızlaştırma derken şunu kastediyorum; bir gazetecinin her yerde bulunma hakkı vardır. Gerçeğin haberini yapacak objektif ve tarafsız bir şekilde. Bir, orada olmasını engelliyorsunuz. İki, haber için yayın yasağı koyuyorsunuz. Yapılan haberi değersizleştiriyorsunuz ve yayılmasını engelliyorsunuz. Bütün emeği boşa çıkarıyorsunuz. Üçüncüsü herhangi bir şekilde gazeteci bunu elindeki herhangi bir mecradan, kendi sosyal medyası da olabilir kişisel alanı da haberi yaydığı anda bunu yargıya taşıyorsunuz. Her taraftan kuşatılmış oluyorsunuz. Öte yandan, hakikat bir gün herkesin ihtiyacı olacak bir şeydir. Herkes bir gün gerçeğe ihtiyaç duyar. Şu an kendi güvenli medyamızı kurduk ve bunun içerisinde rahat bir iletişim sağlıyoruz diyen insanın da bir gün gerçeğe ihtiyacı olacak. Yarattığı manipülasyonun içine o iyiliği yaratan olarak değil dışarıdan biri olarak düşmeyi kendileri de tercih etmezlerdi. Şu an ciddi bir post truth çağındayız. Hakikat tamamen önemini kaybetti. Hakikat yerine insanlar inanıyorum inanmıyorumu öne sürüyorlar. Bence gerçekten bir belgeseli yapılsa post truth çağının yer vermek istediğim bir konuydu. Milletvekili Gergerlioğlu bunu meclise taşıdı. Çıplak arama bir insanlık suçudur diye. Özlem Zengin bunu meclisi terörize etmek olarak adlandırdı. Dedi ki “Türkiye’de çıplak arama yoktur. Ben inanmıyorum.” Bu bir tez değildir. Bu bir antitez değildir. Bu bir veri değildir. Bunu birisi haber veriyorsa, ben inanmıyorum öyleyse yoktur diye bir gerçeklik olamaz. Arkasından yüzlerce insan bizzat ben şu tarih, şu saatte, şurada çıplak aramaya maruz kaldım. Kamera kayıtlarına bakın dendi ve gerçekten kimse sesini duyuramadı. İşte post truth dediğimiz şey tam da bu. Kamera kaydı var. Tarihi belli. Kişiler isim veriyorlar. Gerçekten kadın için özellikle mütedeyyin kadınlar için bunu dile getirmek ekran karşında hiç kolay bir şey değil. Bunu yapmalarına rağmen bir şekilde anaakım dediğiniz bu yandaş medya seslerini duyurmaları ya da iktidar üzerinde bir alınabilir bir tepki ayakları mümkün olmuyor. Eskiden olsaydı bu tüm kanallarda verilirdi. Ben düşünüyorum en acı çektiğimiz, en üzüldüğümüz günlerden birisi de cezaevlerine yapılan ‘Hayata Dönüş Operasyonu’ydu.

Çok fazla insan hayatını kaybetti. Korkunç görüntüler izledik ama biz bunu televizyonda tüm kanallarda canlı izledik. Anti-demokratik bir hareketle cezaevindeki protestoları böyle bir şiddetle bastırmak. Korkunç görüntülerdi. İnsanlık ayıbıydı belki. Yine söylemler aynıydı. Yine bir mübah kavramı ile bunlar terörist. Bu yapılan mübah kavramı yine bazı kesimde vardı ama en azından haberi alabiliyorduk. Görebiliyorduk. Oradaki orantısız gücü, o şiddeti insanlar gözleriyle görebiliyordu. Oradan sonra kendi seçimlerini yapma şansları vardı. Şu an toplumun gerçekle bağı yok. Bu sadece Boğaziçi ya da protestolar ile ya da meslek gruplarını üzerindeki baskıyla alakalı da değil üstelik. Bakın bir pandemiyi, neyiz, ne olduk, ne olacağız bilemeden şeffaflıktan çok uzak geçirdik. Toplumun geneli televizyondaki beyanlara inanmak zorundaydı. Çünkü bunun karşıtı farklı bir görüş, farklı bir öneri yoktu. Bu neye itiyor bizi? Gerçek bir basın olmayınca tarafsız haber olmayınca insanlar bazı kaynaklardan bilgi almaya çalışıyor ama sosyal medya bizim alıştığımız, bildiğiniz medyadan farklı bir şey. Medyada kontrol gücü vardır. Bu işin okulunu okumuş insanlar kendi kariyerlerini ve meslekleri göz önüne alarak teyitsiz bilgiden haber yapmazlar. Kaynaklarını ifşa etmezler. Dolayısıyla kaynakları dürüst bir şekilde bilgi aktarır. Araştırmacı-gazetecilik diye bir şey vardır. Elimizde bir veri vardır. Bir ispat vardır. Sadece bir duyum üzerine temelsiz bir şeyi haber yapmazsınız. Olay yerinde olmadığınız sürece olay yerindeymiş gibi bildirim yapmazsınız ama şimdi bu olmayınca insanlar kendi kaynaklarını bulmaya çalışıyorlar. Sosyal medyada yalan haber gerçeğin altı katı hızla yayılıyor ve teyit imkanı çok zor. Kimin olay yerinden bildirdiğini, kimin gerçekten bir durumun öznesi olan insanla ne kadar yakın ne kadar paylaş olduğunu bilemezsiniz. Orada görülen şeylere inanan insanlarla aslında çok büyük bir bilgi kirliliği ve çok tehlikeli bir durum ortaya çıkıyor. Sosyal medya da manipülasyona çok açık bir alan ve o tehlikenin içine atıyorlar aslında insanları. Her yurttaşın şu an bizim ülkemizde dijital okur-yazarlık eğitimi yok. Her yurttaş bilemeyebilir onaylı bilgiye, doğru bilgiye, gerçek habere nereden ulaşacağını. Dolayısyla koca bir sosyal medya rabarbasının içinde gerçeğin ne olduğunu anlamaya çalışan bir ülkeyiz şu an. Bu aslında çok tercih edilen, çok kontrollü bir durum da değil. En azından gerçekleri olduğu gibi öğrenebilseydik yalan haberin peşinde büyük riskler almaktansa öbürü çok daha tercih edilirdi bence herhangi bir otoriter iktidar için bile.

Cİ: Birçok gazeteci çevrimiçi karalama kampanyalarına, çevrimiçi ölüm tehditlerine maruz kalıyor. Sizin de başınızdan benzer bir durumun geçtiğini biliyoruz. Mevcut durumu nasıl değerlendirirsiniz?

AŞ: Sadece iktidarın elindeki bu kolluk güçleriyle yargıyla hukukla değil üstümüzdeki tehdit. Ben birini hedef göstermekle suçlandım ama burada şöyle bir şeyi fark ettim. Ben sosyal medya paylaşımımı yazarken inanın aklıma asla o insanın başına bir şey gelebileceği gelmedi. Biliyorum ki insanların fikri neyse zikri o. Böyle bir şey aklımın ucundan geçmedi ve gerçekten de bir tehdit altına değildi zaten. Kadıköy’de hangi dükkanda ait olduğu bilmediğim ama kendi beyanı ile esnaf biriydi. En fazla ne olur? İnsanlar mesela alışveriş yapmak istemeyebilirler ama ondan farklı düşünen insanlar alışveriş yapmak istemeyebilirler. Daha kitlesel destekçisi varsa cirosunu da arttırabilir. Ya da ne olabilir mesela üniversiteliler polisten kaçacaklarsa o dükkana sığınmamayı tercih ederler belki. Kendilerinin direk polise teslim edileceğini düşünerek ama ötesi bizim aklımıza gelmiyor. Dolayısıyla bunu bir hedef gösterme olarak görmüyoruz. Fakat farklı görüşte olduğumuz insanlar daha iktidar yanlısı insanlar bunu şöyle görüyorlar: Bu adamın dükkanını başına yıkacaklar. Adamı dövüp bir köşeye atacaklar. Hak talebinde bulunan hiç kimse hiçbir sıradan yurttaşa böyle bir şiddet uygulamadı tarihinizde örneği yok. Ama öte yandan benim maruz kaldığım, bir Telegram grubu var. Orada binlerce kişi var. Orada mesela sosyal medyada bu kadını işte spamliyoruz. Bunu pişman edeceğiz yazdığınızda, o yazının üzerine bana gelen tepkiler o kadar naif değildi. Sitem değildi. Hesap sorma değildi. Benim maruz kaldığım cümleler, can güvenliğimi tehdit eden, cinsel saldırı içeren, adresimi beyan eden, hedef göstermek neymiş ‘o esnafı orada gösteriyorsa bunun da evi burada’ gibi. Ben evde iki çocukluyum. Evle dükkan farklı bir şey. Kaldı ki ben defalarca yazmışım yanlış anlaşılmaya mahal vermeyelim diye. Hedef göstermekle suçlanırken aslında can güvenliği açısından hedef gösterilen oldum. Tepkiler de otoriter rejimin taraftarı olan insanların tepkileri o işi sürekli bir gövde ve güç gösterisi, bunu şiddete dayayarak yapmakla hak savunucusu insanların cümleye dökerek ya da zaman zaman sokağa çıkarak tepki göstermesi arasında gerçekten çok büyük bir uçurum var. Bizler yazarak tepkimizi göstermeye çalışıyoruz. Kendimizi sözlü ifade etmeye çalışarak tepkimizi gösteriyoruz. Bu olmadığında en büyük demokratik hakkımız, anayasal hakkımız sokağa çıkıp protesto ederek göstermeye çalışıyoruz.

Cİ: Çok teşekkür ederiz. Eklemek istediğiniz bir şey var mı?

AŞ: Bir pazar yazısı yazmıştım orada söylemiştim gerçek bizim geleceğe borcumuz. Elimizde imkan olduğu sürece hakikati kağıda dökmeye devam etmemiz gerekiyor. Tarihin bizim bakış açımızdan ne yaşadığımızı da yazması gerekiyor. Bence dünyada parayla alınamayacak şeylerden biri de onurdur. Bu rant düzeninde bence onur altın gibi parlıyor. Çok daha büyük bir varlık vaat ediyor. O yüzden onurlu ve dik durmaya devam edeceğiz. Umuyorum çok yakın bir zamanda daha aydınlık daha ferah günlerde, elimiz cebimizde sokakta rahatça gezip, yüksek sesle arkadaşlarımızla şakalaşabilip, bir şey yazarken uzun uzun ekrana bakmadan ne yapalım ben de böyle düşünüyorum bunu da böyle yazıp gönderebileyim diyebileceğiniz huzurlu günleri de görürüz diye de umut ediyorum.