Turkey: CFWIJ CELEBRATES KURDISH JOURNALISM DAY
/
READ TURKISH STATEMENT BELOW.
Today marks the 123rd anniversary of Kurdish Journalism Day. 123 years have passed since Mikdad Midhat Bedirhan's first Kurdish newspaper published in Cairo. However, Kurdish journalists continue to face pressures within the political climate.
Over the years, the Kurdish media has been systematically suppressed by the Turkish state, and this pressure continues. Policies of intimidation are applied to journalists working at Jin News, which is the only news agency where women reporters work, attempting to end their professions through day-to-day detentions. Especially in Turkey, women journalists doing their job at any moment despite continuing threats they face.
The Coalition For Women In Journalism (CFWIJ) closely monitors the cases against Kurdish women journalists. Since the beginning of 2021, we have recorded at least 52 cases against Kurdish women journalists alone. Until now, almost 20 female journalists appeared in court over their coverage or social media posts. At least four female journalists were detained and three were attacked in the field while covering the news. Two female journalists were released after 175 days in detention.
CFWIJ’s Ceren İskit spoke to Jin News’ Beritan Canözer and Mesopotamia Agency reporter Berivan Altan about the challenges that Kurdish women journalists face and Kurdish Journalism Day in Turkey.
This year marked the 123rd year of Kurdish Journalism Day. What are the impacts of Kurdish media existing in a country like Turkey?
Berivan Altan (B.A.): Kurdish media in Turkey allowed the torture, mistreatment and rights violations against the people live especially south-easthern, become more visible. Since the 1990s, Kurdish journalists have been subjected to violence by Turkish state and paid the price of the pressure endured to Kurdish people and reached these days. Being a journalist in an environment, which is opposed to state-led journalism and unbiased media in Turkey, was always difficult but it is even more difficult to Kurdish journalists. Today, the violence or rights violated in the villages of south-eastern are not to be covered anymore by Turkish state, because of Kurdish journalists, Turkey and also the world can question the incidents with suspicion. The helicopter incident in Van was the most solid example of this. If our friends had not covered that story, we would not have learned that civilians were killed or tortured there.
As a female journalist, how do you value the existence of women in the media? What has the Kurdish media's women's-oriented journalism changed the element of it or not changed in this sense?
Beritan Canözer (B.C.): We are constantly criticizing mainstream media on this matter. Journalism is done with a completely mansplaining mentality. We cannot explain this problem only by comparing the number of women and men working in the media environment. Sometimes a woman alone can achieve great work and change the newsroom where 40 men work. However, some of our female colleagues unfortunately prefer to acquiesce this rather than change. Headlines such “Jealous man killed his lover / ripped his daughter for honor” cannot be thrown in a newsroom with woman-oriented journalism. Kurdish media's women-oriented journalism has changed many things at this point. Because women journalists working in the Kurdish media confronted this masculine language and mansplaining perspective, they continue to fight against it and change it with their news.
B.A.: Being a woman journalist or being just only a woman in our industry is a battleground for us against the masculinity codes imposed on us. It was not easy for us to exist in the media or to even exist with our own identity. It is another point to have a female employee on the ground, and it is another to value the work that women do with their own identity. We have proved our existence in the industry field by paying a high price against the understanding of men imposed on them and against the perspective of women cannot. We started to see that the truth is being questioned more where women work more.
I have a question for you Beritan. Why was Jin News, formerly Jinha, founded, a news agency that only has women journalists? Can you tell us? Why was such a newsroom needed? What do you think the women's news agency has changed the media?
B.C.: There was a need for a women-lead media against that was completely patriarchal. The aim was to continue the legacy of Kurdish women journalists such as Gurbetelli Ersöz and Ayfer Serçe, who struggled within the Kurdish press. A women's agency was established in order to increase their struggle and women's journalism in the general press. And since the day it was founded, JINHA has added a very different and completely woman-oriented perspective to the language of the media. The most interesting aspect was not using the surname of our colleague. Since the last name also represents the male race, we used only our name as a signature of our stories. It continues in the same way at JINNEWS right now. The effort and visibility of women journalists who are in the background in the general media increased with JINHA. From the photographer to the cameraman, from the driver to the accounting, there were women in all roles, and it continues just like that at JINNEWS.
It also changed the way male journalists perspective to women journalists. In the field, female journalists who were under pressure every time with thoughts of such "men shoot the best view", "unable to do this" or "screen face". However we are now holding cameras, carrying tripods and chasing news on the field. It was a different and interesting situation not only for journalists but also for news sources. News sources that did not trust us at the beginning, did not want to confirm us in any information, and were constantly prior male journalists. Now they started to talk to us one-on-one after a while. When it comes to journalism, one of the first agencies that come to mind in the region was JINHA. That's why we were closed, of course. Because, they wanted to intimidate all women.
Currently, many journalists, men and women, are remaining behind bars. Many journalists working in opposition media organizations are also prosecuted for their coverage or social media posts. What are the challenges faced by Kurdish women journalists in this context?
B.C.: Yes, unfortunately, every day a colleague of ours is either being tried, detained, appearing at the courthouse or prevented from reporting in the field. While journalism is at a crucial level all over the world, we are trying to be convinced that journalism is a crime here. The news we publish are considered as ‘criminal’, our profession is not recognized in the news we follow. Rather than that we are seen as ‘activists’ here. Then we have to defend ourselves in court because of the news we covered. However, we are journalists and "journalism is not a crime."
News sites are blocked, a live broadcast ban is imposed on the news, and there is already pressure in the field. In other words, every way is attempted to prevent us from doing our job. Especially when you are a woman, what you experience in the field can be very different. Insults you hear, words you hear, or physical contact can reach the level of harassment. Because when they are a Kurdish, woman and a journalist, they have the perspective of "everything is possible".
When choosing this job as a Kurdish woman journalist, you start with difficulties during some transformation processes in your own family. As a woman, you have to convince your family that you can move to another city to do your job. Besides, you have to deal with the difficulty of working with your male colleagues in the field, and yes, another dimension in the state that does not know you. While dealing with all of these elements on the field, your ethnicity and being a woman actually makes you the first target. Rather than what kind of stories you cover or what you report, you are targeted first with your identity. If the news you report to expose the reflected policies of the government, and the Kurdish ethnicity is written on your ID, that means you are already potentially a "terrorist". That's why dozens of our friends are in prison today. Every news you cover about the solution of the Kurdish relations, torture, and mistreatment is actually enough reason for them to see you as a "terrorist".
Is there anything you wish to add more?
B.C.: I celebrate the day of all Kurdish media and my colleagues. The oppressive mentality, unfortunately, has not changed since 1898, but the faith, will and struggle of Mikdad Midhat Bedirhan continues in the same way.
B.A.: Today we celebrate Kurdish Journalism Day. As a Kurdish journalists, we reached this day by paying a lot of price. We are still paying it. But neither our friends before us nor we did not step back from what we do. Because we really do our profession based on society and revealing the truth and we will continue to do our job under any circumstances.
Thanks for sparing your time with us.
B.C .: Thank you very much, too.
B.A .: Thank you.
Gazeteci̇li̇kte Kadin Koali̇syonu Kürt Gazeteci̇ler Gününü Kutluyor
Bugün Kürt Gazeteciler Gününün 123. Yılı. Mikdad Midhat Bedirhan’ın, 22 Nisan 1898 yılında Mısır’ın başkenti Kahire’de basılan ilk Kürtçe gazetesi, Kürdistan Gazetesi, yayın hayatına başlamasının ardından 123 yıl geçti. Ancak Kürk gazeteciler varlığını sürdürmeye devam ederken birçok baskıyla karşı karşıya kalmaya devam ediyor.
Yıllar boyunca, Kürt medyası, Türk hükümeti tarafından sistematik olarak baskı altına alındı ve hala bu baskı devam ediyor. Örneğin, yalnızca kadın muhabirlerin çalıştığı tek haber ajansı olan Jin News’te çalışan gazetecilere gün aşırı gözaltılarla mesleklerinden vazgeçmeleri için sindirme politikaları uygulanıyor. Türkiye’de özellikle kadın gazeteciler her an bir tehditle karşı karşıya kalmalarına rağmen mesleklerini icra etmeye devam ediyor.
Gazetecilikte Kadın Koalisyonu (CFWIJ) olarak Kürt kadın gazetecilere yönelik vakaları da yakından takip ediyoruz. 2021’in başından beri sadece Kürt kadın gazetecilere yönelik 52 vaka kaydettik. Şimdiye kadar neredeyse 20 kadın gazeteci hakim karşısına yaptıkları haberler ya da sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek yargılandı. Sene başından beri en az dört kadın gazeteci gözaltına alınırken, üçü de sahada haber takibi yaparken saldırıya uğradı. İki kadın gazeteci ise 175 gün tutuklu kaldıktan sonra tahliye edildi.
CFWIJ’den Ceren İskit, 1973 yılından itibaren her yıl 22 Nisan’da kutlanan ‘Kürt Gazeteciler Günü’nü, Kürt kadın gazetecilerin Türkiye’de karşı karşıya kaldığı zorlukları, tek kadın haber ajansı olan Jin News’ten Beritan Canözer ve Mezopotamya Ajansı muhabiri Beritan Altan’la konuştu.
Bu yıl Kürt Gazeteciler Gününün 123. yılı. Türkiye’de var olan Kürt medyasının ülkedeki etkilerini sizden öğrenebilir miyiz?
Berivan Altan (B.A.): Türkiye’de Kürt gazetecilerin olması özellikle bölge kentlerinde yaşanan işkence, kötü muamele, hak ihlallerinin daha fazla görünür hale gelmesini sağladı. Kürt gazeteciler, Türkiye’de 90’lı yıllardan bu yana devletin statükocu anlayışı ve bir halka yönelik baskılarını ortaya çıkarma konusunda büyük bedeller ödeyerek, bugüne geldi. Türkiye’de muhalif, özgür, tarafsız gazetecilik ya da devlet güdümünde olmayan bir gazetecilik her zaman zordu ancak bunu yapan gazeteci Kürt ise bu daha da zorlaştı. Bugün Kürt gazeteciler sayesinde köylerde yaşanan işkencelere artık hem Türkiye hem de dünya kamuoyu şüphe ile bakabiliyor. Son yaşanan Van’daki helikopter olayı da bunun en somut örneği oldu. Eğer arkadaşlarımız olayın peşine düşmeseydi orada sivillerin yaşamını yitirdiğini ya da işkence edildiğini öğrenemeyecektik. Bugün Kürt gazeteciler artık gerçeğin hiç de yansıtıldığı gibi olmadığını ve asıl gerçeğin yerinde olayları araştırarak, görülebileceğini hem kendi meslektaşlarına hem de dünya kamuoyuna bir kez daha göstermeye devam ediyor.
Bir kadın gazeteci olarak medyada kadınların varlığını nasıl değerlendiriyorsunuz? Kürt medyasının kadın odaklı haberciliği bu anlamda neleri değiştirdi ya da değiştirmedi?
Beritan Canözer (B.C.): Aslında bu konuda sürekli olarak ana akım medyayı eleştiriyoruz. Tümüyle erkekleşmiş bir zihniyetle gazetecilik yapılıyor. Bu sadece medyada erkek sayısı daha fazla kadınlar daha az sorunu da değil. Bazen 40 erkeğin çalıştığı bir gazetede veya televizyonda tek başına bir kadın büyük işler başarabilir ve değiştirebilir. Ancak bazı kadın meslektaşlarımız da değiştirmek yerine maalesef kabullenmeyi tercih ediyor. Kadın odaklı haberciliği değil, var olanı sürdürmeyi seçiyor. Kadın odaklı haberciliğin olduğu bir ajans ya da gazetede “Kıskanç erkek sevgilisini öldürdü/ Namus için kızını delik deşik etti” gibi başlıklar atılmaz/attırılmaz. Kürt medyasının kadın odaklı haberciliği bu noktada birçok şey değiştirdi. Kürt basınında böyle bir başlıkla karşılaşan oldu mu? Hayır. Sanmıyorum. Mümkün de değil. Çünkü Kürt medyasında çalışan kadın gazeteciler bu eril dili, eril bakış açısını yok etti, karşısında mücadele etmeye ve haberleriyle bunu değiştirmeye de devam ediyor.
B.A.: Kadın gazeteci olmak ya da medya da kadın varlığı bizim açımızdan bize dayatılan erkeklik kodları karşısında bir mücadele alanıdır. Kadın gazetecilerin medyadaki varlığı ya da kendi kimliğiyle var olması da hiç kolay olmadı. Bir alanda kadın çalışan bulundurmak başka bir şey kadının kendi kimliği emeğiyle yaptığı çalışmalara değer biçmek başka bir şey. Kadınlar medya alanında da kendine dayatılan erkek anlayışına karşı, kadın yapamaz anlayışına karşı büyük bedeller ödeyerek, bugün kendi varlığını kanıtladı. Kadının daha fazla çalıştığı medyada hakikatin de daha fazla sorgulandığını görmeye başladık. Kadına yönelik politikalarda daha muhalif, araştıran sonuçlarını öngören ve bunun yaşama yansımasını yansıtan bir habercilik ortaya çıktı.
Beritan hanım sizin de bünyesinde bulunduğunuz ve sadece kadın çalışanları bulunan bir haber ajansı Jin News, önceki adıyla Jinha, neden kuruldu? Bize anlatabilir misiniz? Neden böyle bir ajansa gerek duyuldu? Kadın haber ajansı sizce neleri değiştirdi?
B.C.: Tamamen erilleşmiş ve kadını yok sayan bir medyaya karşı, kadın tarafından bakan bir medyaya ihtiyaç vardı. Kürt basını içinde mücadele eden Gurbetelli Ersöz ve Ayfer Serçe gibi Kürt kadın gazetecilerinin de mirasını devam ettirmekti amaç. Genel basın içinde onların vermiş olduğu mücadeleyi ve kadın gazeteciliğini büyütmek için de kadın ajansı kuruldu. Ve JINHA kurulduğu günden itibaren medyanın diline çok farklı ve tamamen kadın odaklı bir bakış açısı kattı. En çok ilgi çeken yanı “soyisim” kullanmamaktı. Soy ismin de erkek soyunu temsil etmesinden dolayı haberlerimizde haber kaynaklarımızın yalnızca girişte isim ve soy ismini kullanır, haberin devamında ise yalnızca isim kullanırdık. Şu an JINNEWS’te de bu şekilde devam ediyor. Öte yandan JINHA ile beraber alanda kadın gazetecilerin sayısı da görmezden gelinemeyecek kadar artmıştı. Genel medya içerisinde arka planda kalan kadın gazetecilerin emeği ve görünürlüğü JINHA ile beraber arttı. Fotoğrafçısından kameramanına, şoföründen muhasebesine tüm işlerde kadın vardı ve JINNEWS’te aynen böyle devam ediyor.
Erkek gazetecilerin kadın gazetecilere bakış açısını da değiştirdi. Alanda “en iyi görüntüyü erkekler çeker” düşüncesiyle itilip kakılan, “bu işi beceremez” gözüyle bakılan ya da yalnızca “ekran yüzü” olabileceği düşünülen kadın gazeteciler kamera tutuyor, tripod taşıyor ve sahada haber peşinde koşuyordu. Sadece gazeteciler değil, haber kaynakları için de farklı ve ilgi çeken bir durum oldu. İşin başlarında bize güvenmeyen, haber vermek istemeyen, sürekli erkek gazetecileri muhatap alan haber kaynakları bir süre sonra bizi birebir muhatap almaya başladılar. Artık gazetecilik denince özellikle bölgede ilk akla gelen ajanslardan biri JINHA’ydı. Bu nedenle kapatıldık tabiî ki. Çünkü bizimle beraber, haberini yaptığımız kadınlara ve bizi kaynak görenlere de bir mesaj verilmek istendi.
Türkiye’de gazeteciler büyük bir baskıyla işlerini yapmaya çalışıyor. Şu anda birçok gazeteci cezaevinde. Muhalif medya kuruluşlarında çalışan birçok gazeteci de yazdığı haberler ya da sosyal medya paylaşımları nedeniyle yargılanıyor. Bu bağlamda Kürt kadın gazetecilerin karşı karşıya kaldığı zorluklar nelerdir?
B.C.: Evet, ne yazık ki ülkede her gün bir meslektaşımız ya yargılanıyor ya gözaltına alınıyor ya hakim karşısına çıkıyor ya da alanda haber yapması engelleniyor. Tüm dünyada gazetecilik önemli bir noktadayken, biz burada gazeteciliğin suç olduğuna ikna edilmeye çalışılıyoruz. Yaptığımız haberler suç görülüyor, takip ettiğimiz haberde “gazeteci” kimliğimiz tanınmıyor ve orada “eylemci” olduğumuz kabul ediliyor. Sonra da haber takibinde olduğumuz için yargı karşısına çıkıyoruz. Oysaki biz gazeteciyiz ve “gazetecilik suç değildir.” Yaptığı haberlerle ödül alması gereken arkadaşlarımız, aksine tutuklanıyor ve aylarca cezaevinde kalıyor. Bu başlı başına bir hukuksuzluktur. Meşruluğumuz tanınmıyor, kimliğimiz tanınmıyor. Gittiğimiz birçok haberde sarı basın kartı isteniyor, ancak “bu ülkede kaç tane gazetecide sarı basın kartı vardır” diye soruyorlar mı acaba… Kendi tekelinde çalışan gazetecilerin dışında, yani muhalif basında ya da Kürt basınında çalışan hiçbir gazetecide sarı basın kartı bulmak mümkün değil.
Haber siteleri engelleniyor, yapılan haberlere yayın yasağı getiriliyor, alanda zaten bir baskı var. Yani gazetecilik yapmamamız için her yol deneniyor. Hele de kadın olunca, alanda yaşadıklarınız çok daha farklı olabilir. Duyduğunuz hakaretler, işittiğiniz sözler veyahut bir fiziki temas taciz boyutuna ulaşabiliyor. Çünkü hem Kürt hem kadın hem de gazeteci olunca “her şey mubah” anlayışına sahip oluyorlar. Yargılamalarda da zaten kadın olunca yargılama boyutu da “kadın” olmana göre yapılıyor. Yani bir şekilde oraya geliyor. Hep duyduğumuz “Elinin hamuruyla” söylemini biz de çok duyuyoruz. Elimizin hamuruyla gazetecilik neden yapıyoruz… Biz elimizin hamuruyla değil, elimizdeki kamerayla gazetecilik yapıyoruz. Ve hem erk zihniyete karşı hem de mesleğimizi tanımayan zihniyete karşı bu mesleği güçlü tutmaya ve Kürt gazeteciliğini yaşatmaya devam edeceğiz elbette.
B.A.: Kürt kadın gazeteci olarak aslında bu mesleği seçerken en başta kendi ailendeki bazı değişim süreçlerinde zorluklarla işe başlıyorsun. Kadın olarak başka bir kentte mesleğini yapmayı ailene kabul ettirmen gerekiyor. Bunun yanı sıra erkek meslektaşlarınla birlikte çalışmanın zorluğuyla sahada uğraşmak zorundasın ve evet seni tanımayan devlette başka bir boyut. Sahada tüm bunlarla uğraşırken Kürt olman ve kadın olman aslında ilk hedef haline getiriyor seni. Senin ne tür haber yaptığın ya da neyi haberleştirdiğinden ziyade kimliğinle ilk olarak hedef seçiliyorsun. Sonrasında yaptığın haberler hem iktidarın yansıyan politikalarını teşhir etmek ise kimliğinde de Kürt yazıyorsa zaten potansiyel olarak ‘terörist’ oluyorsun. Bu yüzden bugün onlarca arkadaşımız cezaevinde. Kürt sorunun çözümüne, işkenceye, kötü muameleye ilişkin yaptığın her haber aslında seni “terörist” olarak görmeleri için yeterli bir sebep oluyor.
Bugüne özel eklemek istediğiniz başka bir konu var mıdır?
B.C: Tüm Kürt medyasının, meslektaşlarımın gününü kutluyorum. 1898 yılından bu yana baskıcı zihniyet ne yazık ki değişmemiş ancak Mikdad Midhat Bedirhan’ın inancı, iradesi, mücadelesi de aynı şekilde sürüyor.
B.A.: Bugün Kürt Gazeteciler Günü kutlanıyor. Bir Kürt gazeteci olarak şunu öncelikle söylemek isterim. Bugüne birçok bedel ödeyerek, geldik. Bugün hala da bunun bedellerini ödüyoruz. Ama ne bizden önceki arkadaşlarımız ne de bizler bu bedelleri ödemekten geri adım atmadık. Çünkü biz gerçekten gazetecilik mesleğini toplumu ve hakikati esas alarak yapıyoruz. Bu da aslında ödeyeceğimiz bedelleri bilerek, geldiğimiz anlamına geliyor. Bugün her an tutuklanma ile karşı karşıya kalsak da ya da başka bedeller ödemeyle mesleğimizi, hakikati ortaya çıkarmadan geri durmayacağız.
Çok teşekkür ederiz.
B.C.: Ben de çok teşekkür ederim.
B.A.: Teşekkür ederiz.
***
Gazetecilikte Kadın Koalisyonu, kadın gazetecilere yönelik küresel bir destek örgütüdür. Dünyanın dört bir yanındaki birçok ülkedeki kadın gazeteciler için mentörlük projesine öncülük eden ve kadın gazeteciler için özgür basın ortamına odaklanan ilk örgüttür. Kadın Gazeteciler Koalisyonu olarak dünyanın herhangi bir yerindeki kadınlara yönelik her türlü suistimalin durumunu ayrıntılı bir şekilde belgelemekteyiz. Bireyler ile kurumları biraraya getiren sistemimiz, kadın gazetecilerin endüstride çalışmasına yardımcı olmak için gereken deneyim ve danışmanlığı bir araya getirir. Amacımız, kadın gazetecilerin güvenle çalışabileceği ve gelişebileceği güçlü bir mekanizma geliştirilmesine yardımcı olmaktır.
Daha fazla bilgi için web sitemizi ziyaret edebilirsiniz: www.womeninjournalism.org
