The Coalition For Women In Journalism Celebrates “Day of Kurdish Women Journalists”
/
Read our statement in English
The Coalition For Women In Journalism Celebrates “Day of Kurdish Women Journalists”
October 7, 2020, Ankara, Turkey -- Kurdish women journalists in Turkey are celebrating the seventh of “Day of Kurdish Women Journalists”. The day is dedicated to the memory of Gurbetelli Ersöz who was not only the first Kurdish woman to be the head of a written publication but was also Turkey's first female editor in chief. The day represents for Kurdish women journalists a bitter sweet hope and fighting spirit.
The legacy of Gurbetelli Ersöz, who was the editor-in-chief of Özgür Gündem newspaper during the conflict and chaos of the 1990s, when journalists were killed in the middle of the street, today is kept alive by "forever young" female journalists who work at the border, in exile and in the corridors of courthouses.
We respectfully commemorate Gurbetelli Ersöz who was essentially a chemical engineer and after the Chernobyl and Halabja massacres, decided to pursue journalism, in her own words, because: “Nothing has changed; like chemistry, you are in a laboratory, you need to look there as if you were examining preparations. Just as you see another feature of the preparation with each different lens, different aspects and different elements emerge in the news with different lenses, only when these come together, you can get the most realistic picture of the news."
The Coalition For Women In Journalism spoke with some of the Kurdish women journalists who have portrayed the most courageous and transparent journalism example of the geography despite repression, detentions and the impositions of the patriarchal order.
Gurbetelli Ersöz's name comes from the fact that she was born in the 1960s while her father was a worker in Germany (Gurbet means “foreign land” in Turkish). We spoke to Jinda Zekioğlu who is a journalist in voluntary exile, with the awareness that many Kurdish women journalists have an adventure of expatriation today.
After years of career with ANF and IMC TV, Jinda moved to the Greek island of Samos in 2018. Regarding the immigration decision and being an immigrant Kurdish woman journalist, Jinda says: “During my last years in Turkey, I had given up on being a reporter. The media did not allow me to survive, neither in the mainstream nor in the opposition. Since I always loved to write, I have done various projects in Europe. I have written books in the field of gastronomy, which I am already interested in. I enjoyed it very much. But of course, you always reminisce about what you really want to write. That's why I embraced the idea of living in Greece, even in a small town on a small island. A minimalist life can bring you together with all over the world thanks to the possibilities of technology. I found a balance in my own way.”
When we ask Jinda “did you immigrate because you are a journalist or are you back to doing journalism because you immigrated” her answer is "both". “If I had stayed, I would not be able to write a single line, I would not be able to speak, I would be lost in the city. Yes maybe I ran away, but with this escape I returned to my own will, my feelings, my belief in what I could produce. Kurdish, woman, journalist, immigrant; all these titles come with heavy emotions to bear but we don't have time to sit down and cry. Especially, our debt to Kurdish women cannot be paid in silence and whining.”
While Jinda says "Kurds should be narrators, not listeners", we leave the floor to the young Kurdish journalist Berivan Altan. Berivan describes the process in which she decided to work as a journalist, that is, to become a narrator:
“I started journalism, or rather the profession of revealing the truth, in 2015. Actually, my entry into the profession was very simple. I just liked taking photographs during my university years, but then I continued with my belief in truth seeking. I could not remain indifferent to the desire to be the voice of the ignored and oppressed people. Gurbetelli Ersöz was one of the names I was most impressed by on my journey. Our common point is that my family also had to migrate to Adana like hers and I am also a Chemist. I was very impressed when I read her life story.”
Human Rights Association Co-Chair Lawyer Eren Keskin is a human rights defender and a lawyer, as well as an indomitable women's rights advocate who was the editor-in-chief of Özgür Gündem and is on trial for her writings there. Eren Keskin tells on the pressure Kurdish women in Turkey who pursue journalism:
“This geography is a geography of denial. The Kurdish issue, the Armenian Genocide, the Cyprus problem, these are the "red lines" of the system! If you try to express your thoughts on these issues, you will immediately become a 'thought criminal'. Kurdish journalism, on the other hand, chose the field of publication outside of the official ideology. This is the reason for all the pressure, to this day. Of course, as in all areas of life, the journalism profession is a "male-dominated" field. It was with Gurbetelli Ersöz that a female editor-in-chief took over a newspaper for the first time. Özgür Gündem is the newspaper that has experienced the most state repression and even “massacre” in the geography. It was bombed, its writers and distributors at an early age were massacred. Still, the pressure continues.
I became the editor-in-chief of the newspaper between 2013 and 2016, although I had never been a journalist before. I saw this task as "my debt to our losses". 143 lawsuits were filed against me for my articles on Özgür Gündem. Currently, I am facing a total of 17 years and 2 months of imprisonment. There are hundreds of thousands of TL fines against me. Am I regretful? No! Because, the struggle for freedom of expression is a 'way of life' for me that I am pursuing alongside with the women's struggle. "
In this geography, it is difficult to be a journalist, to be a woman, and even more difficult to be a woman journalist. In addition, being a Kurdish woman journalist means being the oppressed of the oppressed. Berivan is against all these prejudices:
“Being a Kurdish woman journalist has multiple dimensions. Actually, first of all, you start rebelling against your family. It takes a struggle to get them used to you being a woman and a journalist. In addition to being in a profession in which there are few women journalists in the field, you also have to suffer from being a Kurd. It is not that easy to report and show yourself among patriarchal men. But still, the fact that there are women who provide you with strength, hope and a spirit of fighting increases your excitement."
For Kurdish women in diaspora, Jinda's advice is "to give yourself time and get to know your migration and its story."
“First of all, journalism as a form of production is not possible without overcoming the first years and first difficulties of immigration. It exists as an identity. I recommend them to be prepared from the beginning. Because when the journalist cannot produce, psychologically they tend to think it is due to personal inadequacy." Mentioning that the sector is open to exploitation, that Berivan also mentioned, she says to Kurdish female journalists, "We should use the chance we have, but we should not let ourselves be used."
“No matter in which field we produce journalism, we have to remember that what we produce is labor. Each news institution is built on a certain financial investment, and your contribution is worthwhile. Journalism is not a business to be pursued to just make a living. But this does not mean that our labor is free. I recommend that they start by knowing the conditions of the country they live in. They should not forget that professional associations are also a controller in this sense, and they should not break their relations with unions and associations. It is of course essential that Kurdish journalists, female journalists and Kurdish female journalists support each other in this sense. "
The Coalition For Women In Journalism promises to remain in solidarity with Kurdish women journalists. We leave the last words to Berivan: “As Kurdish women journalists, we will not let the ink of our pen dry and we will not get tired of revealing the truth. With all the inspiration we received from Gurbetelli, despite all oppression we will remain here.”
...
The Coalition For Women In Journalism is a global organization of support for women journalists. The CFWIJ pioneered mentorship for mid-career women journalists across several countries around the world, and is the first organization to focus on the status of free press for women journalists. We thoroughly document cases of any form of abuse against women in any part of the globe. Our system of individuals and organizations brings together the experience and mentorship necessary to help female career journalists navigate the industry. Our goal is to help develop a strong mechanism where women journalists can work safely and thrive.
Follow us on Instagram @womeninjournalism and Twitter @CFWIJ. Our website is WomenInJournalism.org and we can be reached at press@womeninjournalism.org
Basın bildirimizin Türkçesini okuyun
Gazetecilikte Kadın Koalisyonu baskılara rağmen eşitlik ve hakikat için mücadele eden Kürt Kadın Gazetecilerin gününü kutluyor
7 Ekim 2020, Ankara, Türkiye-- Türkiyeli Kürt kadın gazeteciler bu sene yedinci kez “Kürt Kadın Gazeteciler Günü”nü kutluyor. Yalnızca ilk Kürt kadın yayın yönetmeni olmakla kalmayıp Türkiye’nin ilk kadın yayın yönetmeni olan Gurbetelli Ersöz’ün yaşamını yitirdiği güne adanan bu gün, Kürt kadın gazeteciler için buruk bir umudu ve mücadele ruhunu temsil ediyor.
Gazetecilerin sokak ortasında öldürüldüğü 1990’lı yılların çatışma ve kaos ortamında Özgür Gündem gazetesinin yayın yönetmenliği yapan Gurbetelli Ersöz’ün mirası bugün sınırda, sürgünde, adliye koridorlarında, ve ama “hep genç” kadın gazeteciler tarafından yaşatılıyor.
Esasen kimya mühendisi olup Çernobil ve Halepçe katliamları sonrası, kendi deyimiyle “Değişen bir şey yok; kimya gibi, laboratuvardasın, oraya preparat inceler gibi bakacaksın. Her farklı objektifle lamba preparatın başka bir özelliğini görmen gibi, haberde de, farklı objektiflerle farklı yanlar, farklı unsurlar ortaya çıkıyor ki ancak bunların bir araya gelmesiyle haberin gerçeğe en yakın resmini çekersin.” diyerek haberciliğe atılan Gürbetelli Ersöz’ü saygıyla anıyoruz.
Gazetecilikte Kadın Koalisyonu olarak baskılar, gözaltılar ve patriyarkal düzenin dayatmaları içerisinde coğrafyanın en cesur ve en şeffaf habercilik örneğini yapan Kürt kadın gazetecilerden bazılarıyla 7 Ekim için konuştuk.
Gurbetelli Ersöz’ün ismi, 1960’larda babası Almanya’da işçi iken doğmuş olmasından geliyor. Günümüzde pek çok Kürt kadın gazetecinin bir gurbet serüveni olduğu bilinciyle, onlardan biriyle Jinda Zekioğlu’yla konuştuk. ANF ve İMC TV’de seneler süren kariyerinden sonra Jinda 2018 yılında Yunanistan’ın Samos adasına taşındı. Göç kararı ve göçmen bir Kürt kadın gazeteci olmak ile ilgili Jinda şunları aktarıyor: “Türkiye'deki son yıllarımda 'muhabir gazeteciliği'ne ara vermiştim. Medya ne anaakımda, ne muhalif kesimde hayatta kalmanızı sağlamıyordu. Yazmayı hep çok sevdiğim için Avrupa'da çeşitli projeler yaptım. Zaten ilgi alanım olan gastronomi alanında kitaplar yazdım. Çok da keyif aldım. Ama tabi içinizde aklınızda hep asıl yazmak istedikleriniz duruyor. Yunanistan'da, hatta küçük bir adasının küçük bir kasabasında yaşama fikrini de bu yüzden benimsedim. Minimalist bir hayat, teknolojinin imkanları sayesinde sizi dünyanın her yeri ile buluşturabiliyor. Kendimce bir denge kurdum.”
Peki gazeteci olduğun için mi göçtün, göçtüğün için mi gazetecilik yapıyorsun dendiğinde ise cevabı “ikisi birden”. “Kalsam tek satır yazamayacak, konuşamayacak, şehrin içinde kaybolacaktım. Kaçtım, ama bu kaçışla kendi isteklerime, duygularıma, üretebileceklerime olan inancıma döndüm. Kürt, kadın, gazeteci, mülteci olmak elbette çok ağır duygular ama her koşulda Türkiye'deki bir Kürt'ten çok daha özgürüm teknik olarak ve bunu kullanmam lazım. Oturup ağlamaya zamanımız yok. Hele de Kürt kadınlara olan borcumuz susarak, sızlanarak ödenmez.”
“Türkiye’de kalsaydım yazamazdım” dediği kitabı Derve’de Kürt kadınının acı dolu göç hikayeleri ve anlatıcılığına yer vermiş Jinda. Gurbetelli’nin babasının “gurbetçiliği”, Jinda’nın “göçmenliği” ve Derve’ nin kadınlarının sürgününü karşılaştırmak ise imkansız.
“Derve'de yaşanılan göç bizim kişisel göç öykülerimizle mukayese edilemeyecek ölçüde zor ve acı ile dolu. Elbette insan çok şey öğreniyor ama. Şırnak'tan Zaxo'ya, Halepçe'ye, Ninova'ya, Maxmur'a, Kobane'ye, Berlin'e Frankfurt'a; her yeni göç ile sıfırdan başlayan o kadınlar, yarattıkları kalkan ile alışık oldukları bir mücadeleyi devreye sokmuş yeniden. İlk önce okullarını inşa etmiş Maxmur'da, iş kurup para kazanmış Zaxo'da, yıkılan evleri onarmış Kobane'de, Almanca öğrenmiş Frankfurt'ta. Durmamış ama. Durup devrim beklememiş. O an elinden ne gelirse onu yapmış. Kürtlerin sözlü hikayeciliğinin bu denli güçlü olmasında, çok iyi hikaye anlatıcısı olmalarının büyük bir katkısı var. Kürtler yaşadıklarını çok iyi betimleyip, iyi aktarabilen, bunu müziğe, resme, dansa yani folkloruna yansıtabilen bir halk. Ve bana kalırsa en kudretli yanları da bu.”
Jinda “Kürtler dinleyici değil, anlatıcı olmalı” derken sözü biraz da genç Kürt gazeteci Berivan Altan’a bırakmak istiyorum. Berivan gazetecilik yapmaya yani anlatıcı olmaya karar verdiği süreci şöyle anlatıyor:
“Ben gazetecilik yani daha doğrusu hakikati açığa çıkarma yolculuğuna 2015 yılında başladım. Aslında mesleğe girmem öyle beylik sözlere yer verilmeyecek kadar basitti ama devam etmem tam da hakikat arayıcılığına olan inancımla oldu. Gazetecilik mesleğine üniversite yıllarında fotoğraf çekme ilgimin de katkısı olmadı desem yalan. Sonrasında muhabir arkadaşlarla habere gitme, ezilen, sömürülen yok sayılan insanların sesini duyurma isteğine kayıtsız kalamadım. İlk olarak Dicle Haber Ajansı (DİHA) ile başladığım meslek hayatım, OHAL KHK’si ile kapatılması ardından Dihaber, Mezopotamya Ajansı (MA) olarak değişti. Böyle başlayan yolculuğumda en çok etkilendiğim isimlerden biri Gurbetelli Ersöz oldu. Onun ortak noktamız benimde ailemin Adana’ya göç etmek durumunda kalması ve Kimyager olmam. Hikayesini okuduğumda çok etkilenmiştim.”
İnsan Hakları Derneği Eş Başkanı Avukat Eren Keskin, bir insan hakları savunucusu ve avukat olmanın yanı sıra Özgür Gündem genel yayın yönetmenliği yaptığı ve oradaki yazıları için yargılanan yılmaz bir kadın hakları savunucusu. Eren Keskin Kürt kadın gazetecilerin Türkiye’de gördüğü baskıları şu şekilde anlatıyor:
“Bu coğrafya, bir inkar coğrafyası. Kürt meselesi, Ermeni Soykırımı, Kıbrıs sorunu, sistemin ‘kırmızı çizgileri’! Bu konularda, düşüncelerinizi ifade etmeye kalkarsanız, hemen ‘düşünce suçlusu’ olursunuz. Kürt gazeteciliği ise resmî ideoloji dışı yayın alanını seçti. Bugüne dek, tüm baskıların sebebi bu. Tabii ki, yaşamın tüm alanlarında olduğu gibi, gazetecilik mesleği de, “erkek egemen” bir alan. Bu konuda, bir kadın genel yayın yönetmeninin, ilk kez bir gazetenin başına geçmesi, Gurbetelli Ersöz ile oldu. Özgür Gündem, coğrafyanın en çok devlet baskısı hatta ‘kırımı ‘ yaşayan gazetesi. Bombalandı, yazarları, çocuk yaştaki dağıtımcıları katledildi. Hala, baskı yaşamaya devam ediyor. Ben de, 2013-2016 yılları arasında, daha önce fiilen gazetecilik yapmamış olsam da, gazetenin genel yayın yönetmeni oldum. Bu görevi, ‘kayıplarımıza karşı borcumuz” olarak gördüm. Özgür Gündemdeki yazılarımdan dolayı hakkımda, 143 dava açıldı. Şu anda, biten davalardan aldığım, toplam 17 yıl 2 ay hapis cezam var. Yargıtay’da, bekliyoruz. Daha bitmeyen davalar var. Yüzbinlerce TL para cezası var. Pişman mıyım? Hayır! Çünkü, ifade özgürlüğü mücadelesi, kadın mücadelesiyle bir yürüttüğüm bir ‘yaşam biçimi’ benim için.”
Bu coğrafyada gazeteci olmak ayrı zor, kadın olmak ayrı zor, kadın gazeteci olmak ayrı zor. Ancak Kürt kadın gazeteci olmak ise ezilenin ezileni olmak anlamına geliyor. Berivan tüm bu önyargılara kafa tutanlardan:
“Kürt kadın gazeteci olmanın çok yönlü yansımaları oluyor. Aslında ilk olarak başkaldırını ailede yapıyorsun. Onları bir kadın ve gazeteci olduğuna alıştırmak da bir mücadele gerektiriyor. Bunun yanı sıra sahada zaten kadın gazetecilerin az olduğu bir meslekte olmanın yanı sıra Kürt olmanın da ceremesini çekmek durumundasın. Ataerkil erkekler arasında muhabirlik yapmak, kendini göstermek öyle kolay olmuyor. Ama yine de en büyük gücü de, umudu da mücadele ruhunu da alacağın kadınların olması, heyecanını arttırıyor.”
Tarih boyu oradan oraya savrulmuş Kürt kadını diasporada da gazetecilik yapmaya devam ediyor, bu da kendi içinde bir takım zorluklar getiriyor. Jinda’nın tavsiyesi “kendine zaman tanımak ve kendi göç ve hikayesini tanıyabilmek”.
“Bir kere göçün ilk yıllarını ve ilk zorluklarını aşmadan gazetecilik bir üretim biçimi olarak mümkün değil. Bir kimlik olarak var. Buna baştan hazırlıklı olmalarını tavsiye ederim. Çünkü gazeteci psikolojisi üretemediği zaman kişisel eksikliğini dünyasına ağır bir şiddetle yansıtarak, o eksikliği kişisel yetersizliği sanmaya çok müsait.” Berivan’ın da bahsettiği sektörün sömürüye açık olmasına değinerek göçmen Kürt kadın gazetecilere “Elimizdeki şansı kullanmamız ama kendimizi de kullandırmamamız lazım” diyor.
“Gazetecilik üretimini hangi alanda yaparsak yapalım, ürettiklerimizin bir emek olduğunu unutmamak zorundayız. Her kurum hayatına devam etmek için belli bir maddi yatırım üzerine kurulur ve sizin desteğinizin bir ederi vardır. Gazetecilik ekmek parası için yapılacak bir iş değildir. Ama bu değildir ki ürettiklerimiz bedava. Bulundukları ülke standardının bu anlamda şartlarını bilmekle işe başlamalarını tavsiye ederim. Meslek odalarının da bu anlamda bir denetleyici olduklarını unutmayıp, sendika ve derneklerle ilişkilerini koparmasınlar. Kürt gazetecilerin, Kadın gazetecilerin ve Kürt kadın gazetecilerin bu anlamda birbirlerine destek vermesi ise en elzem olanı elbette.”
Gazetecilikte Kadın Koalisyonu olarak Kürt kadın gazeteciler ile dayanışma içinde kalacağımız sözü veriyor ve bugün ile ilgili son sözü Berivan’a bırakıyoruz: “Kürt kadın gazeteciler olarak Gurbetelli’den aldığımız hakikati açığa çıkarma ve hakikat yolunda ilerleme gerçekliği ile yılmadan, bıkmadan kalemimizin mürekkebinin kurumasına izin vermeyeceğiz. Her baskı ve zulme inat, buradayız.”
...
Gazetecilikte Kadın Koalisyonu, kadın gazetecilere yönelik küresel bir destek örgütüdür. Dünyanın dört bir yanındaki birçok ülkedeki kadın gazeteciler için mentörlük projesine öncülük eden ve kadın gazeteciler için özgür basın ortamına odaklanan ilk örgüttür. Kadın Gazeteciler Koalisyonu olarak dünyanın herhangi bir yerindeki kadınlara yönelik her türlü suistimalin durumunu ayrıntılı bir şekilde belgelemekteyiz. Bireyler ile kurumları biraraya getiren sistemimiz, kadın gazetecilerin endüstride çalışmasına yardımcı olmak için gereken deneyim ve danışmanlığı bir araya getirir. Amacımız, kadın gazetecilerin güvenle çalışabileceği ve gelişebileceği güçlü bir mekanizma geliştirilmesine yardımcı olmaktır.
Daha fazla bilgi için web sitemizi ziyaret edebilirsiniz: www.womeninjournalism.org.
